سواد اطلاعاتی

کاربرد صلاحیت اطلاعات برای مرجع دیجیتالی[1]

لیزا الیز[2]

استفان فرانکور[3]

ترجمه: علی اکبر سرپرست

چکیده

مقاله­ی حاظر مواردی از کاربرد صلاحیت اطلاعات[4] را برای خدمات مرجع دیجیتال در کتابخانه­های دانشگاهی نشان می­دهد، دلیل عملی برای کاربرد استانداردها یا راهنماها برای پست الکترونیکی و چت[5](گفتگوهای پیوسته)، خدمات مرجع با در نظر گرفتن واکنش ساختاری مراجع مرجع تعیین می­شود. این استانداردها در میان صلاحیت اطلاعات جنبشی است در کتابخانه­های دانشگاهی که به عنوان سنگ بنای برنامه ریزی و طراحی خدمات مرجع دیجیتال توصیف و پیشنهاد می­شوند. این مقاله شامل اهداف اولیه ای است که می­تواند نشان دهد چگونه استانداردهای صلاحیت اطلاعات می­توانند برای ارائه خدمات مرجع بکار گرفته شوند.

---

کلیات خدمات مرجع دیجیتالی

کتابخانه­های جهان راه­های استفاده از خدمات مرجع پیوسته را گسترش دادند. مرجع پست الکترونیکی اولین خدمات برون داد و شکل آن بود. این خدمات در اواسط دهه­ی 1980 بوجود آمد (گری، 2001). در ابتدا کتابخانه­ها از آدرس الکترونیکی برای فرستادن سئولات به شکل ساده استفاده می­کردند. اکنون بسیاری از کتابخانه­های از استفاده­کنندگان می­خواهند که فرم­های وب را که باید اطلاعات اضافه­ای درباره سئولاشان است پرکنند که این عمل به کتابداران که پاسخ دهنده هستند، کمک می­کند. برخی از خدمات مرجع پست الکترونیکی مثل یک کتابخانه­ی عمومی اینترنتی است که از نرم افزاری برای مدیریت پست الکترونیکی که بین استفاده کننده و کتابدار پاسخ­گو وجود دارد، استفاده می­کند. تعداد هم اکنون تعداد زیادی از کتابخانه­ها ه کتابداران که پاسخ دهنده هستند، کمک می کنارونیکی برای فرستادن سئولات به شکل ساده استفاده می کردندتال توصیف به سرعت خدمات مرجع چت را توسعه داده اند (فرانکور، تحت چاپ، اسلان، 2001). نخستین خدمات چت فقط برای مبادله پیغام­های کوتاه بین استفاده­کننده و کتابدار را اجازه می­داد، اما اکنون باید از پیشرفت فزاینده­ و مغالطه آمیز نرم افزار و واکنش­های پیوسته و آنی بین مشتری و کتابداران مرجع به صورت پربار، تشکر کرد.

باید از مزیت­های اولیه نرم افزارهای طراحی شده برای کمک به خدمات مشتری تشکر کرد. برخی از خدمات چت این امکان را می­تواند برای استفاده­کننده و کتابداران بوجود بیاورد تا با مرورگرهای خود، با (تجزیه و تحلیل)، هر زمان شخصی بر روی آن کلیک کند، پنجره مرورگر به یک صفحه­ی وب جدید متصل شود و دیگر اشخاص را به همان صفحه هدایت کند. شناخت یک مرورگر شمارشی یا مرورگر ترتیبی، که این ساختار به شخص اجازه می­دهد تا یک صفحه­ی وب را برای دیگران پرکند واندازه­­ی آن بدست می­آید، که به کتابداران نشان دهند چگونه از جستجو در پایگاه داده استفاده کنند.

یکی دیگر از خدمات مرجع که بطور وسیع استفاده می­شود، خدمات مرجع دیداری است (که کم تر موفق بوده است) بسیاری از پروژه­های افراد موفق بوده است ، اما تعدادی از پشتوانه­ها باید نگهداری شود. مشکل عمده این نیست که فن آوری استفاده شده برای تحویل این خدمات واقعی هنوز استفاده­ی وسیع نمی­شود و نیاز به پهنه­ی وسیع و مناسب دارد (اسلان، 1997، 2001).

تعیین اینکه خدمات پست الکترونیکی و خدمات چت اخیراً پر استفاده­ترین شکل خدمات مرجع دیجیتال است و این مقاله تمرکز بر توسعه­ی استانداردها و سیاست­ها برای خدمات اشاره شده، بخصوص در کتابخانه­های دانشگاهی دارد. ما پیشنهاد می­کنیم که کتابداران با تجربه در زمینه­ی مرجع دیجیتالی را به عنوان نقش آموزش کتابدار در واکنش­های خدمات مرجع پیوسته در نظر بگیرید. یکی از منابع که شاید کمک شایانی در برنامه ریزی و طراحی دو برنامه جدیدی که اخیراً ایجاد شده است، استانداردها هستند که تلاش دارد تا آنچه که یک شخص در هنگام استفاده از اطلاعات انجام می­دهد، توصیف کند.

چرا خدمات مرجع دیجیتالی نیاز به استاندارد دارد؟

انجمن خدمات مرجع و استفاده کنندگان که بخشی از انجمن کتابداران آمریکا است، و از کمیته­های بسیاری تشکیل شده، طی سال­ها استانداردهای مربوط به مراجع کمکی را تعیین می­کند. مثال قابل ذکر این است که راهنمای تنظیم دستنامه برای استفاده در خدمات مرجع اشتراکی(کمیته­ی خدمات مرجع اشتراکی و انجمن خدمات مرجع و استفاده­کنندگان،1998) مشاوره برای ارزیابی دیدگاه­های رفتاری و واکنش­های بین مراجعه کننده و کتابدار(مرجع و تقسیمات خدمات بزرگسالان کمیته­ی ادی­هوک[6] در مشاوره رفتاری برای خدمات مرجع و اطلاعاتی،1996) و رهنمودهایی برای ارائه خدمات اطلاعاتی (کمیته­ی استانداردها و رهنمودها، انجمن خدمات مرجع و استفاده کننده،2000) می­باشد. این استانداردهای مشخص شده، به صورت یک پیش نویس است که کتابخانه­ها به صورت انفرادی می­توانند سیاست­ها و راهنمای خودشان را آموزش بدهند.

مثل نوشته­ سالون در مقاله­ی1998 که این مورد تا به حال وجود دارد. که در آن هیچگونه راهنمایی برای سازماندهی کتابخانه­ی ملی و تهیه خدمات مرجع دیجیتال وجود ندارد. مانند نوشته ای در گسترش که بوسیله­ی بخش مرجع و خدمات بزرگسالان ادی­هوک (راسد)[7] رهنمودهای رفتاری (1996) برای خدمات مرجع و اطلاعاتی گسترش داده شد. سیاست­هایی که آنها به جای آن جایگزین کردند، در این است که کتابداران مرجع و مراجعه کنندگان رودروی هم کار می­کنند. رهنمودها خاطر نشان می­کند، از طریق برخی راهنمایی­هایی که پیشنهاد شده، می­توان خدماتی را برای استفاده کنند­گان از راه دور تطبیق داد. ما استدلال می­کنیم که بیشتر نیازها برای این است که گفته شود چطور این سیاست­ها یا خط مشی­ها نقشی در جهان خدمات دیجیتالی به عنوان اینکه امروز عملی می­شود ، ایفا می­کند. زمانی که رهنمودهای راسد نوشته می­شدند، مفهوم استفاده کننده خدمات مرجع از راه دور به معنی سئولات درخواست مشتری از طریق تلفن­ها ، نامه­ها ، فکس­ها یا پست الکترونیکی دریافت می­شد، اطلاق می­شد. با پیشرفت­های اخیر خدمات مرجع چت ، تصویر خیلی کاملتر است و انتشارات خیلی پیچیده و مبهم است.

یکی از چنین پیچیدگی­های این است که ارتباطات محیط پیوسته (به خصوص چت) تفاوت رو در رو (فقدان رویه­های غیر شفاهی، احساس زودگذر، وفقدان فیزیکی و غیره) بیشتر از آنچه درباه­ی چگونگی ارتباط با فرضیات مصاحبه­ی مرجع که کتابدار و استفاده کننده رو در رو هم هستند، نوشته شده است. در حالیکه بدنه­ی کوچک از ادبیات پیرامون آنچه که تاثیرات مرجع شبیه خدمات پست الکترونیک، این کار کوچکی است که هنوز در تاثیرات متقابل خدمات چت وجود داشته است.

دوم اینکه افق اطلاعاتی بطور قابل ملاحظه ای تغییر می­کند، از استانداردهایی که در اواسط 1900 نوشته شده، نخست کتابداران را مجبور می­کند تا فکر کنند به کسانی­که استفاده­کننده هستند، آنها چه چیزی استفاده می­کنند و نیازهای اطلاعاتی آنها چیست و چگونه کتابخانه­ها می­توانند این نیازها را ارجاع دهند. در حال حاظر مقایسه بین آنچه که درباره تغییر نقش کتابداران مرجع دراین تغییر افق و دیدگاه (کویاما[8]، 1998، لیپو[9]، 1999، 1999، ویلسون[10]،2000) نوشته شده است. یکی از راه هایی که کتابداران می­توانند از طریق انتشار خدمات جدید دیجیتالی درحین کار با آنها مواجه باشند، برای پیشرفت رهنمودها و استانداردهایی برای این نقاط جدید خدمات دیجیتالی کارکنند.

برای کتابخانه­ای که اتصال به خدمات مرجع دیجیتالی را مورد توجه قرار می­دهد، تجربه طراحی استانداردها برای خدماتی که باید قسمتی از فرایند برنامه نویسی باشد، باید به عنوان یک راه مشخص شده ای باشد که باید انجام شود. و تصمیم گیری آنچه که استفاده کننده نیاز دارد، باید با آن در نظر گرفته شود و شکل دهی خارجی آن و اینکه این خدمات چگونه در محتوی مدل­های کمکی مرجع در دسترس کتابخانه قرار گیرد.

رهنمودهای خدمات مرجع دیجیتالی باید همچنین به اندازه گیری کیفیت همکاری مرجع ، توسط ایجاد خطوط زیربنای برای خدمات و بوسیله­ی کارکنان آموزش دیده و ارزیابی شده ، کمک کند. همچنین رهنمودها برای کتابخانه­هایی که به شکل هماهنگ یا رویدادهای غیر رسمی ثابت خواهد شد. بنابر این آنها می­توانند کمک مرجع را برای سرمایه گذاری مشترک استفاده کننده گانشان نکته ای که توسط کاسو ویتز[11]، بنیت[12] و لانکز[13] دریک مقاله اخیر(2000) گفته شد، فراهم کنند.

جنبش صلاحیت اطلاعات در کتابخانه­ها

انجمن کتابخانه­های دانشکده­ای و تحقیقی[14] یک با سواد اطلاعاتی یا دانشجوی شایسته را به عنوان شخصی تعریف می­کند که می­تواند زمانی را که اطلاعات مورد نیاز است و دانش توانایی برای تعیین محل آن، و ارزشیابی و استفاده مؤثر از نیازهای اطلاعاتی را تشخیص دهد(انجمن کتابداری آمریکا 1999). اکنون با انفجار اطلاعات از طریق اینترنت و وب (که شامل هر دو منابع واقعی و غیر واقعی است) به آسانی برای دانشجویان موجود است.دانشجویان همه­ی سطوح نیاز دارند که کار کنند مهارت سواد اطلاعاتی برای اینکه آنها بتوانند از تصمیمات اتخاذ شده درباره­ی آنچه که آنها تصمیم به استفاده­کردن گرفته­اند، آگاه شوند.

سطوح سواد اطلاعاتی دانشجویان (یا آنچه که ما آن را فراگیری اطلاعات می­نامیم) خیلی بسیار در موفقیت دانشگاهی مؤثر است. بوسیله­ی هر کسی که فوراً در جهان آموزش پیشرفته اطلاعات، جامع باعث رشد سریع حرفه می­شود و مسئولیت شهروندی و آموزش عمومی در طول زندگی، راه را به طرف اطلاعات جامع و فراگیر به کارشناسی دانشکده و یا هر مدرسه­ی کارشناسی ختم نمی­شود. و این یک فرایند متحول کننده است در اینکه افراد تصور کند که مسئولیت بیشتری برای رفتار جستجو و یادگیریشان، آماده کنند.

در ژوئن 2000 تحت عنوان اصول اطلاعات فراگیر که کاملاً گردآوری شده بود. در 5 استاندارد و 22 علامت اجرایی قرار گرفت. مدرک نهایی که به استاندارد (کتابخانه­های پژوهشی و دانشگاهی) جامع سواد اطلاعاتی برای آموزش پیشرفته معروف است (انجمن کتابخانه­های دانشکده ای و تحقیقی،1999). پنج استاندارد ویژه که یک دانشجوی باسواد اطلاعاتی قادر است داشته باشد عبارتند از:

- تعیین ساختار گستردگی

- دسترسی به اطلاعات مورد نیاز به صورت مؤثر و کافی

- ارزیابی اطلاعات و منابع آن هماهنگی در انتخاب اطلاعات و دانش پایه

- استفاده از اطلاعات در تعیین یک هدف خاص

- دریافت جنبه­ی اقتصادی، حقوقی و اجتماعی انتشارات، درباره­ی استفاده از اطلاعات و دسترسی و استفاده اخلاقی و حقوقی اطلاعات

بیست و دو علامت اجرایی و نتایج فعالیت­های مرتبط با دانش استنادی دانشجو یا دریافت پنج استاندارد را شرح می­دهد. این استانداردها می­تواند به کتابداران و آموزشگران در توصیف بخش­های ویژه تا برای یادگیری و ارزشیابی دانشجویان تصمیم بگیرند، کمک کند. بسیاری از کتابخانه­های دانشکده ای برای همکاری این استانداردها با امانت و برنامه­های آموزش شروع کردند و به طور فعال راه حل جدیدی که آنها در کارگاه­ها و،سخنرانی­های مرتبط دوره و دوره­هایی ایجاد شده درکتابخانه تدرس کنند، طراحی می­کند.

قدرت واقعی استانداردهای کتابخانه­های پژوهشی و دانشگاهی به خاطر این است که شروع به حرکت به سوی جهان کتابخانه­های دانشکده­ای در آن مشهود است. و به مفهوم یک برنامه­ی درسی دانشکده پذیرفته می­شود. جنب وجوش در کتابخانه­ها برای استفاده از کلاف­های استاندارد کتابخانه­های پژوهشی با حرکت در میان برخی از مؤسسات اعتباری دانشکده، نظیر کمسیون ایالت­های میدل برای آموزش برتر که نیازمند درخواست گسترده­ای برای صلاحیت اطلاعاتی است که کتابداران کوشا، اداره دانشکده و اعضای هیئت علمی برای کار با یکدیگر را شرح می­دهد.

پیش از این در مورد کتابخانه­ی نیومن[15] در کالج باروچ[16]، جنبش صلاحیت اطلاعات قبل از استانداردهای کتابخانه­های پژوهشی و دانشگاهی تکمیل شود، اتخاذ شده بود. یک طرح استراتژیکی برا ی کتابخانه که در سال 1998 ایجاد شده بود. که مجموعه ای الحاقی از استانداردهای صلاحیت اطلاعات که توسط سیستم دانشگاه ایالتی نیو یورک توسعه داده شده است ، از این رهگذر بسترسازی روشی برای توافق در کتابخانه استانداردهای کتابخانه­های پژوهشی و دانشگاهی بود. از این فرایند­های استراتژی برنامه ریزی، کتابخانه برای شناخت خود به عنوان یک کتابخانه­ی آموزشی استفاده می­کند. شناختی که هنوز شروع درگیری­های دسترسی وسیع کار کردن برای خدماتی هستند، که به دانشجویان و اعضای هئت علمی پیشنهاد می­کنیم.

در کتابخانه­ی نیومن استانداردهای صلاحیت اطلاعات نه فقط از صافی عبور داده شده است که کتابداران روشی را برای بهبود آموزش رسمی در کلاس­ها، تدارک ببینند. همچنین آنها برای تأثیر گذاشتن روشی که کارمندانمان خدمات کمک مرجع را فراهم کنند، آغاز نموده اند. اگرچه خدمات غیر مرجع در کتابخانه­ی نیومن مکان بزرگی شده است که دانشجویان درآن آموزش می­دیدند، بلکه بسیاری از کارمندان عضو ما شروع به صرف زمانی بیشتر برای تفکر انتقادی درباره­ی روشی که آن آموزش در میز (مرجع) مبادله می­شود، کردند.

با این تحول تدریجی مرجع، ما (نویسندگان) به شناختی رسیده ایم که شاید استانداردهای صلاحیت اطلاعات برای طراحی آموزش کتابخانه استفاده شود، همچنین می­تواند به تغییر خدمات مرجع کمک کند. از زمانی که مرجع دیجیتالی کتابخانه خدماتی به صورت اولیه،در مرحله­ی تکوینی هستند، این خدمات، بیشتر ممکن است برای آزمایش باز شود، قبل از توجه کردن به آنچه ممکن است خوشایند به نظر برسد. هیچ ارزشی ندارد که چگونه کتابداران در باروچ استانداردهای کتابخانه­های پژوهشی و دانشگاهی و صلاحیت اطلاعات را برای تجدید نظر که آنها در کلاس کار می­کردند.

مرجع دیجیتالی و صلاحیت اطلاعات

کمیته­ی برنامه­ی درسی کتابخانه­ی نیومن در تابستان 2000 برای طراحی یک دوره آموزشی ، برای بخش­های هفتادگانه­ از یک دوره­ی متشکل از دانشجویان سال اولی نیازمند افت تحصیلی فراهم شود،درخواست کرد. با طراحی یک برنامه آموزشی برای این پروژه که ما آن را تمرین پژوهشی دانشجوی سال اولی نامیده بودیم، کتابداران استانداردهای صلاحیت اطلاعات را بررسی می­کنند و مشخص شده که از نتایج یادگیری آن می­توان برای دو کارگاه کتابخانه که به هر بخشی توجه می­کند، آموزش داد. بعد از کم کردن استانداردهای صلاحیت اطلاعات برای آنچه که ما اعتقاد داریم می­توانیم انجام دهیم، ما یک برنامه آموزشی که هر کتابدار می­تواند در زمان تدریس بخش­های مختلف دوره را دنبال کند، طراحی کردیم.

اگرچه کتابخانه به طور رسمی اثرات ما را بر روی دانشجویانی که ما به آنها تدریس می­کردیم، به خاطر این ابتکار، برآورد نکرد، اما اظهار نظرهای خنده داری از اعضای هیئت علمی انگلیسی در مورد بهبود کیفیت مقاله­های پژوهشی دانشجویان دریافت کردیم. اگرچه روشن است که با رفتن به خاطر فرآیند آزمایش استانداردهای کتابخانه­های پژوهشی و دانشگاهی ، صحبت درباره­ی آنها و انتخاب آنهایی که ما اعتقاد به اهمیتشان داریم، نه فقط کیفیت آموزشی مان را بهبود دادیم بلکه همچنین تمام تلاش­های آموزشی یمان را افزایش دادیم.

همچنانکه این همان فرایندی است که ممکن است مزیت­هایی را برای کتابخانه­هایی که پروژه­های مرجع دیجیتالی را آزمایش می­کنند، بهبود دهیم. اگرچه سطوح تعاملی بین کاربر و کتابخانه وجود دارد، ممکن است در پست الکترونیکی و چت امکانات واقعی برای آموزش وجود داشته باشد. برای مثال کاربر می­تواند در دو نقطه­ی نیاز درخواست کمک کند (در عوض ماندن تا آنها به کتابخانه بیایند) و بنابر­این می­تواند حرکت در جهت درخواست برای اطلاعات را حفظ کند. از زمانی که مرجع پست الکترونیکی و چت هر دو بر اساس متن (نوشتاری) بنا شده اند، در پایان یک تعامل مرجع، کاربر باید رکورد (پیشنه) نوشته شده، و پیشنهاد کمک شده که آنها می­توانند به یک نیاز برگردند.

برای بهبود آموزش از طریق پست الکترونیکی خصوصاً چت، همه­ی کتابداران برای کارکردن به طور خلاق برای بدست آوردن نقاط دسترسی در یک رویه­ی ارتباطی که می­تواند سراسیمه و گاهی اوقات آشفته باشد، به استاندارد صلاحیت اطلاعات نیاز دارند. آهنگ افزایش ارتباط چت فقط مشکلات کتابداران را در برخورد با دانشجویان برای آرام کردن و فکر همراه بادقت بیشتر و از روی ملاحظه درباره­ی جستجویشان را بدتر می­کند. برای آموزش کاربر برای انجام یک جستجوی پیوسته که مولد چندین و چند برخورد است، به اندازه­ی کافی می­باشد. اما آن چالش واقعی برای ارائه­ دانشجویان با اتخاذ زمانی برای ارزیابی انتقادانه و آگاهانه نتایج جستجو یشان (برای مثال برای خواندن آنچه در دیدشان ضروری است)وجود دارد. کتابداران دانشکده ای می­باید به کاربران برای انعکاس (به عنوان واکنش) در میان آشفتگی وسیع اینترنت ارائه دهند.

با بازنگری استانداردهای کتابخانه­های پژوهشی و دانشگاهی در صلاحیت اطلاعات، کتابداران به یک ساختار فراگیر برای دریافت آنچه که دانشجویان نیاز به دانستن درباره­ی بازیابی و کاربرد اطلاعات دارند، دست خواهند یافت. بر اساس این یافته­ها کتابداران می­توانند تصمیم بگیرند چه سطحی از آموزش را می­توانند در تعامل خدمات مرجع ارائه دهند و همانطور خدماتشان را طراحی کنند.

منابع و مآخذ

American Library Association. (1999). Presidential commission on information literacy : final

report. [Web Page]. URL http://www.ala.org/acrl/nili/ilit1st.html [2001, May 29].

Association of College and Research Libraries. (2000). Information literacy competency

standards for higher education. [Web Page]. URL

http://www.ala.org/acrl/ilstandardlo.html [2001, May 31].

Cooperative Reference Service Committee, Reference and User Services Association. (1998).

Guidelines for cooperative reference service policy manuals. [Web Page]. URL

http://www.ala.org/rusa/stnd_coop.html [2001, May 31].

Francoeur, S. (in press). An analytical survey of chat reference services. Reference Services

Review.

Gray, S. M. (2000). Virtual reference service: directions and agendas. Reference & User

services Quarterly, 39(4): 365-375.

Kasowitz, A., Bennett, B., & Lankes, R. D. (2000). Quality standards for digital reference

consortia. Reference & User Services Quarterly, 39(4): 355-362.

Koyama, J.T. (1998). "http://digiref.scenarios.issues." Reference & User Services Quarterly,

38(1): 51-53.

Lipow, A.G. (1999a). "'In your face’ reference service", Library Journal, 124(13): 50-52.

Lipow, A.G. (1999b). "Serving the remote user: reference service in the digital environment."

[Web page]. URL http://www.csu.edu.au/special/online99/proceedings99/200.htm [2000,

18 December].

Reference and Adult Services Division Ad Hoc Committee on Behavioral Guidelines for

Reference and Information Services (1996). Guidelines for behavioral performance of

reference and information services professionals. [Web Page]. URL

http://www.ala.org/rusa/stnd_behavior.html [2001, May 31].

Sloan, B. (1998). Electronic reference services: some suggested guidelines. Reference & User

Services Quarterly, 38(1): 77-82.

Sloan, B. (2001). Evaluating digital reference [Web Page].

URL http://www.lis.uiuc.edu/~bsloan/evaldigref.htm [2001, April 10].

Standards and Guidelines Committee, Reference and User Services Association. (2000).

Guidelines for information services. [Web Page]. URL

http://www.ala.org/rusa/stnd_consumer.html [2001, May 31, 2001].

Wilson, M.C. (2000). "Evolution or entropy? changing reference/user culture and the future of

reference librarians." Reference & User Services Quarterly, 39(4): 387-390.

پی نوشتها:

[1] . 67th IFLA Council and General Conference August 16-25, 2001

[2] . Lisa Ellis

[3] . Stephen Francoer

[4] . Information Competency (IC)

[5] . Chat

[6] . AD Hoc Commitee

[7] . Refrece and Adult Services Division (RASD)

[8] . Koyama

[9] . Lipow

[10] . Wilson

[11] . Kasowaitz

[12] . Bennet

[13] . Lankes

[14] . The Association of College and Research Libraries(ACRL)

[15] . Newman

[16] . Baruch

---